Τείχη, λύκοι, ποιητές και άνθρωποι

 

«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη»

 

Ο διαβόητος ήρωας του Ψυχρού Πολέμου ήταν ένας ήσυχος άνθρωπος. Το 1961, υψώθηκε ανάμεσα σ' αυτόν και τον άλλο του εαυτό το πιο διαβόητο τείχος όλων των εποχών. Οι μικροί Γερμανοί ήρωες που κοιμούνταν ήσυχοι στα μικροαστικά διαμερίσματά τους είδαν τα παράθυρά τους να χτίζονται το επόμενο πρωί. Από τις σημερινές μας θέσεις στον 21ο αιώνα δεν μπορούμε να ακούσουμε τον ήχο των λαϊκών μυστριών και της μυστήριας λάσπης που σύρθηκαν με τρόπο ιστορικό στο ψυχρό τσιμέντο. Έχουμε μόνο την εικόνα εργατών και στρατιωτών που δείχνουν να κάνουν αγγαρία με το τσιγάρο στο στόμα και το βλέμμα στα χέρια. Κάποιοι κλαίνε. Κάποιοι χαιρετούν.

 

 

Η ζωή συνεχίζεται. Το τείχος ορθώνεται και μένει εκεί. Ένα τείχος που σε άλλες εποχές θα ήταν ένας εύκολος φράχτης για τους λύκους της στέππας καταφέρνει για τρεις δεκαετίες να χωρίσει την αγέλη των ανθρώπων στα δύο. Οι άνθρωποι κατάλαβαν πως η ιστορία έχει πολλούς τρόπους να χρησιμοποιεί το μέταλλο και την πέτρα για να φτιάχνει τους αγαπημένους της δυϊσμούς: ανατολή και δύση, αριστερά και δεξιά, κακό και καλό, αισθήσεις και λογική, ύλη και πνεύμα, σώμα και ψυχή, έξω και μέσα. Το Τείχος του Βερολίνου έγινε, έτσι, η απτή διαχωριστική γραμμή πάνω στη συνείδηση των διαβόητων ηρώων που το έζησαν αμίλητοι με ένα τσιγάρο στο στόμα. Το 1989, μέσα σε άκαπνους πανηγυρισμούς, το τείχος γκρεμίστηκε. Όπως συμβαίνει κάθε φορά που οι λύκοι περνάνε απέναντι, η υπόσχεση της ελευθερίας κρύφτηκε στο κορμί των θηραμάτων. Το τείχος άρχισε να χτίζεται ξανά, αυτή τη φορά ανάμεσα σε άλλους ήρωες και σε άλλες γειτονιές.

 

«Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη».

 

Οι ήρωες της εργατικής τάξης ζουν στο θόρυβο και πεθαίνουν αθόρυβα. Την εποχή που άλλο ένα δέντρο μεγάλωνε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, στην Αγγλία άλλο ένα παιδί του Μεγάλου Πολέμου γεννιόταν με κομμένα τα φτερά του. Ο George Roger Waters είδε το πρώτο φως το 1943, λίγους μήνες πριν ο κομμουνιστής πατέρας του χάσει μια για πάντα το δικό του. Πολεμούσε Γερμανούς στην Ιταλία. Ο μικρός Waters μεγάλωσε με έναν γονιό, πολλούς δασκάλους, τον αγγλικό τρόπο, βρήκε φτερά στη μουσική και πέταξε ψηλά και μακριά τους. Το 1979, με τον κόσμο χωρισμένο στα δύο για πολλά περισσότερα από δύο πράγματα, ο μεγάλος πια Waters έχτισε μαζί με την υπόλοιπη παρέα των Pink Floyd το πιο διαβόητο τείχος στη μουσική.Το Wall των Pink Floyd μπήκε σε κάθε σπίτι. Ήταν ένα τείχος φτιαγμένο από τις πληγές ενός φανταστικού ήρωα και όλοι είχαν έναν τέτοιο απέναντί τους. Ήταν ένα τείχος που φυλάκισε τον Pink, το alter ego του μικρού μεγάλου Waters, τον απομόνωσε και τον καταδίκασε στη μοναξιά. Ήταν το τείχος που δεν άφηνε κανέναν άνθρωπο να κοιμηθεί ήσυχος με ανοιχτά παράθυρα.

 

 

Η ζωή συνεχίζεται απελπιστική. Η ιστορία του Pink ξεκινάει εκεί που τελειώνει η ιστορία του διαβόητου ήρωα του Ψυχρού Πολέμου, με όλα όσα τον καταπιέζουν και μοιάζουν με κομμάτια ενός τείχους που χτίζεται γύρω του μέχρι εκείνος να χάσει κάθε επαφή με τους ανθρώπους. Το τείχος ορθώνεται και μένει εκεί. Ο Pink γίνεται ένας ροκ σταρ, αποθεώνεται στα μάτια του κοινού που περιφρονεί και περίκλειστος από τα τραύματά του ζει την μεγάλη πτώση. Η λύτρωσή του έρχεται με το γκρέμισμα του τείχους σε μια ιστορία ανθρώπινων παθών απ' τα ίδια υλικά, μέταλλο και πέτρα. Από την πρώτη φορά που το Wall των Pink Floyd γκρεμίστηκε πάνω στο κοινό με τα απλωμένα χέρια, μέχρι τις μέρες μας, χτίζεται και ξαναγκρεμίζεται διαρκώς. Μια τέτοια στιγμή ήταν που χτίστηκε και ξανακρεμίστηκε για να γιορτάσει την ελευθερία των Γερμανών λίγους μήνες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Όσο για τον Pink, ένα κομμάτι του ελευθερώθηκε ένα άλλο, όμως, θα βρίσκεται για πάντα ανάμεσα στα χαλάσματα.

 

«διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω».

 

 

Ποιος ξέρει πόσες είναι όλες οι εποχές ώστε να μπορεί να πει ότι αυτό το τείχος είναι το πιο διαβόητο όλων; Τα Τείχη του Κωνσταντίνου Καβάφη χώρεσαν μέσα τους όλες τις εποχές που χάνουν το άλλο τους μισό. Ο Καβάφης, ένας Pink του 1896, μιλάει σε πρώτο πρόσωπο την γλώσσα του «εγκλεισμού». Η κλειστοφοβική ατμόσφαιρά στο ποίημα αποκαλύπτει την απέχθεια και τον τρόμο του ποιητή μπροστά σε κάθε είδους περιορισμό της ελευθερίας. Αλλά και την απελπισία του. Όσο το τείχος χτιζόταν, οι άνθρωποι φαίνεται πως είχαν πέσει σε βαθύ ύπνο. Όταν ξύπνησαν ήταν πια αργά, είχαν εγκλωβιστεί σε κάτι δυνατότερο απ' αυτούς. Τα τείχη που παλιά χτίζονταν πάνω στη δύναμη των ανθρώπων για να κρατάνε τους εχθρούς έξω τώρα πια χτίζονταν για να κρατάνε τους ανθρώπους μέσα. Ήταν τείχη δυνατά, πιο δυνατά από τους ίδιους. Κι έκρυβαν πολλά, πάρα πολλά. Έναν άνθρωπο που ο πατέρας του σκοτώθηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν άνθρωπο που αφέθηκε στις φροντίδες μια υπερπροστατευτικής μητέρας, έναν άνθρωπο που βασανίστηκε στο σχολείο, που απέτυχε στην αγάπη, έναν ήρωα που έγινε ροκ σταρ, έναν άνθρωπο που έχασε το μυαλό του και ταυτίστηκε με έναν φασιστικό ηγέτη, έναν άνθρωπο που γυμνώθηκε και απελευθερώθηκε μπροστά στους οπαδούς του γκρεμίζοντας το τείχος. Έναν λύκο που τον κατάπιε το Εγώ του, έναν λύκο που χτίστηκε μέσα στη μεγαλομανία και την ιδιοφυία, ανάμεσα στις διαλυμένες σχέσεις της ζωής του και την επιθυμία του για χρήματα. Έναν ήσυχο άνθρωπο που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1863. Έναν ήσυχο άνθρωπο που θάνατος του εμπόρου πατέρα του το 1870 τον έστειλε μικρό δέντρο στην Αγγλία μέχρι μια οικονομική κρίση να τον ξαναστείλει στην γεννετειρά του το 1877. Έναν ήσυχο άνθρωπο που ένας πόλεμος των Άγγλων τον έκανε μετανάστη λίγο πριν κλείσει τα είκοσί του. Έναν ήσυχο άνθρωπο που επέστρεψε ξανά τρία χρόνια μετά, γκρεμίζοντας ποίημα ποίημα τα τείχη που του ύψωνε η ιστορία απέναντι στον άλλο του εαυτό. Τον εαυτό που έκρυβε από τους λύκους. Τον ποιητή που κανένα μέταλλο και καμιά πέτρα δεν μπορεί να σκεπάσει τη φωνή του. Η ζωή του Καβάφη συνεχίστηκε στην Αλεξάνδρεια μέχρι τον θάνατό του.

 

«Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω»

 

Στις δικές μας μέρες υψώνεται το πιο φαντασμαγορικο τείχος όλων των εποχών. Χιλάδες υψωμένα χέρια γίνονται μάρτυρες του γκρεμίσματός του. Ήρωάς του ο Roger Waters, ένας ποιητής λύκος. Το The Wall Live είναι το κύκνείο άσμα του, μάς λέει. Χρόνια τώρα χτίζει και ξαναγκρεμίζει ένα τείχος που έχτισε μόνος του, προσμένοντας την εξιλέωση μπροστά σε εκστασιασμένους θεατές. Πεθαίνει και ξαναγεννιέται, με κάθε γκρέμισμα νιώθει ελεύθερος. Το όνομά του θα μείνει στην ιστορία. Το τείχος καταρρέει και μένει ένας πηχτός κουρνιαχτός από πληγές και κρίματα και σκόνη. Η ιστορία έχει πολλούς τρόπους να χρησιμοποιεί το μέταλλο και την πέτρα για να φτιάχνει τους αγαπημένους της δυϊσμούς: Roger και Pink, Roger και Pink Floyd.

 

 

Και μετά, τι; Τι γίνεται όταν γκρεμίζονται τα Τείχη; Είμαστε ελεύθεροι ή δεσμευμένοι, ατρόμητοι ή φοβισμένοι, αλώβητοι ή τραυματισμένοι; Ποιος είναι ο δυϊσμός που γκρεμίζεται μαζί με το τείχος και ποιος γεννιέται στην ελευθερία; Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε να ζήσουμε ελεύθεροι όταν η επανάστασή μας θα έχει πια πετύχει «διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον»; Τι απέγιναν όλα όσα θέλαμε να κάνουμε; Όσα από αυτά ξεχνιούνται, γίνονται θεμέλια που θα μπουν στη γη για να φτιάξουν το καινούριο τείχος. Ο άλλος μας εαυτός, αυτός που θέλουμε πάντα να ξεχνάμε, θα είναι πάντα εκεί, διαβόητος, έτοιμος «Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ».

 

 

Τα Τείχη-Κ.Π.Καβάφης

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/mystery/public_html/scripts/functions.php on line 373

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/mystery/public_html/scripts/functions.php on line 374